Η δια βίου μάθηση είναι ευρύτερος όρος και περιλαμβάνει ανεξαιρέτως όλα τα στάδια και τις διαδικασίες μάθησης ενός ανθρώπου από τη στιγμή της γέννησής του, άτυπες και τυπικές μορφές μάθησης, σε οργανωμένα ή μη κέντρα. Η δια βίου εκπαίδευση αναφέρεται σε οργανωμένες δομές εκπαίδευσης ωστόσο αφορά σε όλες τις ηλικές. Αντίθετα η εκπαίδευση ενηλίκων αποτελεί ένα πεδίο θεωρητικών αναζητήσεων και πρακτικών εφαρμογών που αφορά στην οργανωμένη μάθηση (τυπική και μη-τυπική) των ενηλίκων. Επομένων η εκπαίδευση ενηλίκων αποτελεί υπο κατηγορία της δια βίου εκπαίδευσης η οποία με τη σειρά της αποτελεί υπο- κατηγορία της δια βίου μάθησης.
Επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ειδικά όταν πρόκειται για εκπαίδευση ενηλίκων αποτελούν οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι. Η μαθησιακή διαδικασία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, τις δυνατότητες μάθησης αλλά και τον ρυθμό με τον οποίο μαθαίνουν. Με αυτόν τον τρόπο οι εκπαιδευόμενοι γίνονται συνυπεύθυνοι στη μαθησιακή διαδικασία και στα αποτελέσματα της μάθησης. Σε διαφορετική περίπτωση θα απογοητευτούν και θα εγκαταλείψουν τη μάθηση.
Τα χαρακτηριστικά του κατάλληλου μαθησιακού κλίματος στην εκπαίδευση ενηλίκων είναι α) Η επικοινωνία που χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια και ανοιχτή διάθεση στην άποψη του άλλου αλλά και στην κριτική ως δημιουργική διαδικασία, β) Ο εκπαιδευόμενος αναγνωρίζεται ως οντότητα, γ) Ο εκπαιδευόμενος επιβραβεύεται αλλά και τα λάθη του χρησιμοποιούνται με σκοπό τη βελτίωσή του, δ) Η επιβράβευση είναι σαφής και αιτιολογημένη, ε) Οι κανόνες με βάση τους οποίους διεξάγεται η μάθηση έχουν γίνει αποδεκτοί από όλους, υπάρχει ωστόσο η ευελιξία τροποποιήσεων προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των ενήλικων εκπαιδευομένων.
Ο εκπαιδευτής ενηλίκων βοηθάει τους ενήλικους να μάθουν α) όταν χρησιμοποιεί πρακτικές ασκήσεις με παραδείγματα από την καθημερινότητα που διασυνδέονται με τη θεωρία, β) Με το διάλογο και γενικά όταν ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή τους και γ) Όταν οι σχέσεις βασίζονται στην ειλικρίνεια και στον αλληλοσεβασμό.
Ο κάθε εκπαιδευόμενος είναι σημαντικό να αναγνωρίζεται ως πρόσωπο και να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία της μάθησης. Σε κάθε εκπαιδευόμενο πρέπει να αναγνωρίζεται η προσωπική του διαδρομή, τα προσόντα του και οι ελλείψεις του, τις οποίες έρχεται να καλύψει. Επίσης οι εμπειρίες του και οι απόψεις του είναι σημαντικές τόσο για την ίδια τη μάθηση των ενηλίκων όσο και για τους υπόλοιπους. Για αυτό το λόγο ενθαρρύνεται η ενεργητική συμμετοχή προς όφελος όλων.
Η εκπαίδευση ενηλίκων αποτελεί ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο καθώς τον τελευταίο μισό αιώνα έχουν αναπτυχθεί αρχές, προσεγγίσεις, υποθέσεις και αξιώματα με βάση τα οποία μπορούν να ερμηνευτούν και να προβλεφθούν αντίστοιχα φαινόμενα.
Η συμβολική ή αφηρημένη μάθηση είναι το αποτέλεσμα της παρουσίασης μιας σειράς γνώσεων από τον εκπαιδευτή τους οποίους πρέπει να αφομοιώσουν οι εκπαιδευόμενοι μέσω κατάλληλης καθοδήγησης Η συμβολική μάθηση βασίζεται στην αυθεντία του εκπαιδευτή. Αντίθετα η εμπειρική μάθηση βασίζεται στη δράση είτε μέσω της εμπειρίας είτε μέσω της πρακτικής άσκησης και στη συνέχεια στην επεξεργασία των δεδομένων που αντλήθηκα, στην ανάλυση και στον στοχασμό πάνω στην εμπειρία. Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι διαφορετικός από τη συμβολική μάθηση καθώς καλείται να ενεργοποιήσει και να δραστηριοποιήσει του εκπαιδευόμενους στη δράση αλλά και να αξιοποιεί την εμπειρία τους.
Το βασικό πλεονέκτημα της συμβολικής ή αφηρημένης μάθησης είναι ότι μπορεί σε σύντομο χρονικό διάστημα να μεταδώσει ένα σύνολο στους εκπαιδευομένους. Ωστόσο, το μειονέκτημα είναι ότι δεν απαιτεί την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων, αφού αυτοί καλούνται να αφομοιώσουν γνώση που έχει αποφασιστεί χωρίς τη συμμετοχή τους και δε σχετίζεται με τα πραγματικά προβλήματα και στις ανάγκες του. Ως αποτέλεσμα οι εκπαιδευόμενοι χάνουν εύκολα το ενδιαφέρον τους. Από την άλλη μεριά η εμπειρική μάθηση απαιτεί την ενεργητική συμμετοχή των ενηλίκων, ωστόσο μειονέκτημα είναι ότι είναι χρονοβόρα και είναι δύσκολο να εξαχθούν γενικές αρχές από τις ιδιαίτερες εμπειρίες των εκπαιδευομένων.
Οι λόγοι για τους οποίους τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί έντονος προβληματισμός στην εκπαίδευση ενηλίκων πάνω στην εμπειρική μάθηση είναι επειδή έχει αποδειχτεί ότι οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν καλύτερα με τη δράση, την πρακτική άσκηση και όταν αξιοποιούνται οι εμπειρίες τους παρά με τη θεωρητική συζήτηση. Υπάρχει ωστόσο και η άποψη ότι αυτό συμβαίνει επειδή μεγάλο μέρος της εκπαίδευσης ενηλίκων αφορά στην επαγγελματική κατάρτιση η οποία διενεργείται μέσω πρακτικών ασκήσεων και μέσω της εμπειρίας.
Ο ρόλος του εκπαιδευτή στην εμπειρική βιωματική μάθηση είναι εξαιρετικά σημαντικός για την αποτελεσματική μάθηση. Ωστόσο πρέπει να έχει τα εξής: α) Ο εκπαιδευτής δεν είναι πάροχος γνώσης αλλά ενεργοποιεί τους εκπαιδευόμενους να συμμετέχουν, β) Ενισχύει την ικανότητα των εκπαιδευομένων να αναζητούν μόνοι τους την πληροφορία, να αναλύουν, να συζητούν, να συνεργάζονται, να αναπτύσσουν κριτική σκέψη, γ) Έχει εμπειρία στη βιωματική μάθηση, δ) Είναι ανα-στοχαστικός δάσκαλος, δηλαδή είναι έτοιμος να ασκήσει αυτοκριτική, να αλλάξει, τα διερευνήσει, ε) Είναι διαθέσιμος να διαπραγματευτεί τις ανάγκες των εκπαιδευομένων και τους όρους της μαθησιακής διαδικασίας.
Η μεγαλύτερη δυσκολία που έχει να αντιμετωπίσει ο εκπαιδευτής στη βιωματική μάθηση είναι οι στάσεις των εκπαιδευομένων που έχουν αναπτύξει στο σύστημα της τυπικής εκπαίδευσης αλλά και η ανάπτυξη κατάλληλου μαθησιακού κλίματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου